امروز حین خواندن یادداشتی درباره مقاله اخیر جان گری، فیلسوف سیاسی معاصر (که از قضا کتاب «لیبرالیسم» او را سال‌ها پیش ترجمه و منتشر کرده‌ام) با عنوان «سیاست‌ورزی در شرایط تراژیک»، پرسش مهمی نظرم را جلب کرد که در سطور پایانی آمده بود: آیا با نوشتن یک قانون اساسی جدید، روابط قدرت تغییر می‌کند؟ هم یادداشت که نویسنده محترم آن از صاحبنظران و دغدغه‌مندان توسعه است و هم خود مقاله نکات بسیاری دارد که هر یک را می‌توان مورد...ادامه مطلب

به‌یاد اندیشه‌ورز فقید داود فیرحی درگذشت دوست و همکار عزیز، شادروان حجت‌الاسلام دکتر داود فیرحی، از جمله مرارت‌بار‌ترین وقایعی بود که آبان‌ماه سال گذشته را به کام دانشجویان، مدرسان و اندیشه‌ورزان عرصه اندیشه سیاسی اسلام تلخ کرد. تصویرهای یادگاری که بر پرده ذهن و خاطرم از سال‌ها گفتگو، تبادل نظر علمی و هم‌اندیشی در حوزه‌های مورد علاقه مشترک، و نیز همنشینی‌ها و مراوداتی که در آن از پرتو رفتار محبت‌آمیز او...ادامه مطلب

درست گفته‌اند که ارزش‌مندترین اندوخته‌های هر مردمی، نه منابع زیرزمینی‌، نه زرادخانه‌های عریض و طویل و نه ذخایر ارزی و فلزات گران‌قیمت، که سرمایه انسانی آن است: نیروی انسانی آگاه، دانشمند، توانا، باتجربه و خلاقی که بتواند سرمایه‌های اقتصادی را با تکیه بر سرمایه‌های اجتماعی به منبعی مولد برای توسعه همه‌جانبه، پایدار، متوازن و اصیل به‌کار اندازد. بر همین سیاق شاید اغراق نباشد بگوییم در میان کارگزاران سرمایه...ادامه مطلب

نه آگاهی‌ات به این که مرگ پایان مرحله‌ای از حیات ماست که همه ما لاجرم از آن عبور خواهیم کرد، نه این که می‌دانی این روزها کرور کرور از هموطنان و همنوعانت به سفری بی‌بازگشت می‌روند، نه وقوف به این که در سن و سالی هستی که کسانی که می‌شناختی و می‌شناختندت تو را جا می‌گذارند و می‌روند، هیچ یک به هنگام شنیدن خبر درگذشت عزیزی از عزیزانت تسلی‌ات نمی‌بخشد؛ این غم، گویی همیشه زنده است. در هراسی از سرکشی به گوشی همراهت...ادامه مطلب

این روزها انتشار تصاویر وهن‌‌آمیز از پیامبر اسلام از سوی مدعیان حمایت از ایدئولوژی سکولاریسم و واکنش خشونت‌‌آمیز از سوی مدعیان دفاع از اسلام، اظهارنظرهای انتقادی فراوانی را بر انگیخته است. از آنجا که نزدیک به سه دهه است درباره مبانی فکری مدارا و حدود آن خوانده و نوشته‌ام، استدلال‌هایی را که پشتوانه نکاتی است که در این یادداشت خواهم آورد مطرح نخواهم کرد و تنها به بیان گزاره‌ها خواهم پرداخت. در بحث درباره ضرورت...ادامه مطلب

تاریخ‌نگاری و تاریخ‌خوانی در میان ما ایرانیان هم رایج است و هم متروک. این گزاره تناقض نما، نمایانگر موقعیت ذهنی تاریخ نزد ماست. می‌دانیم که سابقه تاریخ‌نگاری به شیوه و اسلوب امروزی آن، به بیش از یکصد و پنجاه سال نمی‌رسد، به این معنا که تا پیش از آن به شکلی سنتی به صورت روایت ماوقع انجام می‌شده و هم تکیه آن بر امیال کانون‌های قدرتی بوده که بیش‌تر مورخان از پشتیبانی آنان برخوردار بوده‌اند و هم آمیخته به اسطوره‌سازی‌ها...ادامه مطلب

عروس خاورمیانه این روزها سوگوار است؛ فاجعه‌ای ملی در ادامه سلسله مصائبی که دهه‌هاست خانه بختش را به ماتمکده‌ای مبدل کرده است و «کابوس‌های بیروت» را در امتداد شبی طولانی تداوم بخشیده است. لبنان قلب تپنده فرهنگ عربی‌-اسلامی است و بیماری آن، همه اندام‌های جهان عرب و دنیای اسلام را به درد آورده و می‌آورد. خیابان‌های بیروت، طرابلس، صور و صیدا در سال‌ها و ماه های اخیر، شاهد خیزش اعتراضی از نوعی جدید است که آن را از...ادامه مطلب

به بهانه سالروز پذیرش قطعنامه ۵۹۸؛ تاریخ به‌مثابه عبرت است که چراغ راه آینده خواهد بود. شاید از خیلی از اشتباهات، لغزش‌ها و بی‌تجربه‌گی‌های گذشته بتوان درس گرفت. درباره ویژگی‌های جنگ عادلانه کتاب‌ها و مقالات بسیاری نگاشته شده است و از ابعاد گوناگون مورد بحث قرار گرفته است. طبعا وقتی صفت «عادلانه» را برای جنگ به‌کار می‌بریم، با آنچه به‌نظر «درست» بیاید سروکار داریم و این «درست» بودن را در تطابق با معیارهای...ادامه مطلب

در زندگی فردی، گاهی لازم است آدمی خود را از فضای روزمره بیرون بکشد و با فاصله‌ای نقادانه، به خود و آنچه می‌کند بنگرد و کارنامه خود را مورد ارزیابی قرار دهد. اهل دل، به هر دین و مذهب و مکتب عرفانی که تعلق داشته باشند، این گونه محاسبه‌ها و مراقبه‌ها را شرط لازم برای استمرار تکامل زندگی روحی، معنوی و اخلاقی انسان می‌شمرند. جوامع بشری نیز از این قاعده مستثنی نیستند و نیاز به ارزیابی مستمر کارنامه خود دارند تا از رکود...ادامه مطلب

این آخرین یادداشت از سلسله یاداشت‌هایی است که در آن تلاش کردم تحلیلم را به‌عنوان یک معلم فلسفه سیاسی از منظر اندک توشه‌ای که از این دانش دارم، و دل‌نگرانی‌ام را به‌عنوان یک شهروند از منظر وضعیت نگران‌کننده‌ای که در آن قرار داریم، بیان کنم. بدیهی است که سخن درباره هر یک از موضوعاتی که در شش یادداشت گذشته آمد بسیار است، اما در این واپسین یادداشت، می‌خواهم نشان بدهم که آن بخش از طرح اصلاح ساختاری نظام جمهوری اسلامی...ادامه مطلب

در یادداشت‌ پیشین با بهره‌گیری از سه گام مقدماتی که پیش از آن به آنها اشاره شده بود، به نقد و بررسی موضوع «ولایت مطلقه فقیه»، به‌عنوان یک نمونه از مفاهیم بنیادین قانون اساسی کنونی، پرداختم. سخن پایانی آن یادداشت به این موضوع اشاره داشت که تفسیر قانون اساسی بدون در نظر گرفتن دیدگاه قانونگزاران اولیه در مجلس خبرگان تدوین قانون اساسی، کارنامه تجربه عملی آن در چهار دهه گذشته، و بافتار تاریخی که قانون اساسی در آن به...ادامه مطلب

در یادداشت‌هایی که پیش از این منتشر شد، ارائه هرگونه راهکاری برای اصلاح قانون اساسی کنونی مشروط به بذل توجه به رابطه تنگاتنگ و دوسویه نظر و عمل دانسته شد و در عرصه نظری، گفته شد که برداشتن دست کم سه گام مقدماتی ضروری به‌نظر می‌رسد: نخست این که نحوه شکل‌گیری قانون اساسی و تصویب آن در سال ۱۳۵۸ را مرور کنیم. دوم، بررسی چگونگی و دامنه تحول در قانون اساسی از آنچه در سال ۱۳۵۸ توسط خبرگان تدوین قانون اساسی مصوب شد، به آنچه...ادامه مطلب

در یادداشت قبل، درباره گام سوم سخن گفته شد و این پرسش به‌میان آمد که بازنگری قانون اساسی سال ۱۳۶۸ تا چه اندازه به مطالبات انقلاب اسلامی و مبانی و روح قانون اساسی ۱۳۵۸ وفادار ماند؟ در این یادداشت به توضیح سومین گام مقدماتی در راه ارزیابی نقادانه ساختار قانون اساسی جمهوری اسلامی می‌پردازم؛ گامی که برای یافتن پاسخ به این پرسش برداشته می‌شود: نظام جمهوری اسلامی تا چه اندازه به عمل به قانون اساسی‌اش پایبند است؟ پاسخ...ادامه مطلب

در یادداشت قبل، به یکی از گام‌های مقدماتی سه‌گانه برای بررسی ساختاری قانون اساسی اشاره شد. در این یادداشت و یادداشت بعد، به بیان دومین گام می‌پردازم: بررسی تأثیر بازنگری قانون اساسی در سال ۱۳۶۸ بر ساختار آن. آن زمان، تجربه یک دهه اجرای قانون اساسی، برخی از مشکلات آن را در عرصه‌ عمل به مسئولان نظام نشان داده بود. پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی، فرصتی بود برای اعمال تغییراتی به‌منظور رفع کاستی‌ها، اصلاح برخی...ادامه مطلب

در یادداشت پیشین درباره بایسته‌های آسیب‌شناسی نظام جمهوری اسلامی سخن رفت و گفته شد که یکی از طرق انجام آن، بررسی ساختار حقوقی این نظام از منظر قانون اساسی است. اما به‌نظر می‌رسد پیش از تجزیه و تحلیل متن قانون اساسی، باید سه گام مقدماتی برای فهم آن برداشته شود. نخست این که نحوه شکل‌گیری قانون اساسی و تصویب آن در سال ۱۳۵۸ را مرور کنیم. دوم، بررسی چگونگی و دامنه تحول در قانون اساسی از آنچه در سال ۱۳۵۸ توسط خبرگان تدوین...ادامه مطلب

پیش از هر سخن دیگری، لازم است درباره شرایط ویژه‌ای که در آن قرار داریم و انگیزه من از نوشتن این یادداشت‌ها، چند کلمه‌ای به مخاطبان گرامی، هموطنان عزیزم در سراسر این مرز و بوم، عرض کنم. این روزها در اذهان و نیز در گفتگوهای‌مان در فضای مجازی، با حادثه شیوع بیماری مرگبار کرونا، شاهد مواجهه‌های گوناگونی هستیم. نقد عملکرد مسئولان مملکتی در پنهان‌کاری سیاسی و سپس سوء‌مدیریت یا ضعف‌مدیریت و عدم انسجام و انتظام در مهار...ادامه مطلب

این روزها را با یاد گرامی‌دخت پیامبر اسلام، که درود خداوند بر هر دوی‌ آنان باد، سپری می‌کنیم و آنچه بر دل‌ها آتش اندوه می‌افکند، مظلومیت آن بانوی بزرگوار است. بنا به روایات مستند، آن حضرت تنها دو ماه و نیم پس از رحلت پدر بزرگوارش در قید حیات بود و در آن مدت کوتاه، دو غم بزرگ و به‌هم پیوسته بر جانش سنگینی می‌کرد: غم از دست دادن پدری که نمونه اعلای انسانیت بود و اندیشه، کردار و رفتارش، الگویی جاودان برای همه بشریت...ادامه مطلب

در آستانه بهمن‌ماه هستیم، ماهی که برای ایرانیان تداعی‌‌کننده انقلابی است که نظریه‌پردازان انقلاب از آن به‌عنوان بزرگ‌ترین انقلاب خشونت‌پرهیز و مردمی سده بیستم یاد می‌کنند. این دو ویژگی مهم، همان دو چیزی است که توجه دوباره به آن، راهنمای خروج از انسداد سیاسی است که نشانه‌های آن طی ده سال گذشته آشکارتر و پیامدهای منفی و مخرب آن بر زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی ما ایرانیان روز به روز اثرگذارتر شده است. راه‌حل،...ادامه مطلب

آنچه در بیش از یک دهه اخیر در جامعه ایران به‌ عنوان «جنبش سبز» شناخته می‌شود، جنبشی است جامعه‌محور، مدنی و خشونت‌پرهیز که در پی تحقق مطالبات ملی دویست‌ ساله مردم ایران است. از این منظر، جنبش سبز «ناسخ» جنبش‌های ملی پیش از خود (از نهضت تنباکو، نهضت مشروطه، نهضت ملی شدن نفت، قیام پانزده خرداد، انقلاب اسلامی گرفته تا دوم خرداد) نیست، بلکه «نسخه» تکامل‌یافته آنها به شمار می‌رود. این تکامل‌یافتگی را می‌توان در ویژگی‌های...ادامه مطلب

این روزها به نام عدالت خواهی و مباره با فساد، و در بسیاری از موارد با انگیزه‌هایی تحسین‌برانگیز، درباره ضرورت افشاگری سخن بسیار گفته می‌شود. اما من می‌خواهم بگویم که افشاگری نه تنها گامی در جهت مطالبه بر حق عدالت‌خواهی نیست، که عملی است ظالمانه، سطحی و کاهش‌دهنده سرمایه اجتماعی. در مقابل، شفاف‌سازی عملی است عادلانه، ساختاری و باعث فزونی سرمایه اجتماعی. اجازه بدهید با ارائه تصویری کم و بیش رایج از نوع افشاگری‌هایی...ادامه مطلب

خبر درگذشت خانم اعظم طالقانی، علاوه بر این که بار سنگین اندوه از دست دادن یکی از فعالان اجتماعی و سیاسی را در پی داشت، من را در تونل زمان به گذشته‌هایی دور برد. یادم آمد که در سال‌های پیش از پیروزی انقلاب، جایگاه زن مسلمان چگونه در کشوری که زمانی کشف حجاب اجباری را آزموده بود و پس از آن اگرچه دیگر اجباری در کار نبود، الگوی توسعه آمرانه و ساختارهای اجتماعی و فرهنگی برخاسته از آن با زبان بی زبانی، داشتن حجاب را تحقیر‌...ادامه مطلب

چندی پیش یکی از محصوران در دیدار با خویشان خود نگرانی خود از وضعیت کشور را در قالب پرسشی بس مهم مطرح کرده بود: «به کجا می‌رویم؟»؛ پرسشی که بازنمای پرسشی است که صبحگاه هر روز در ذهن یکایک ما مردم از نو می‌شکفت. این پرسش، مرا به چهار دهه‌ی قبل برد. چهاردهه‌ی پیش، زمانی که دانشجوی دوره‌ی کارشناسی بودم، رُمانی از هنریک سینکویچ خواندم با عنوان «کجا می روی؟». داستان مربوط به برخورد نرون، امپراتور مستبد روم باستان بود،...ادامه مطلب

در دو یادداشت پیشین، به دو ضلع از مثلث تجزیه‌ناپذیر انتخابات اشاره شد: دلیل رأی دادن یا رأی ندادن، و موضوع رأی. در این یادداشت، که آخرین بخش از این سلسله یادداشت‌هاست، به پرسش سوم می‌پردازم: «به چه کسی رأی می‌دهیم؟»، که پاسخ پرسش متناظرش «به چه کسی رأی نمی‌دهیم؟» را هم روشن می‌کند. با آنچه در یادداشت‌های اول و دوم گفته شد، می‌توان به پاسخی کوتاه به پرسش یادشده دست یافت: «اگر شهروندان رأی خود را در تعیین سرنوشت‌شان...ادامه مطلب

در یادداشت گذشته سعی کردم از منظر یک متعلم و معلم فلسفه سیاسی، ابعاد پرسش (یا شاید بهتر باشد بگویم صورت مسئله) «چرا رأی ‌می‌دهیم؟» و پرسش متناظرش «چرا رأی نمی‌دهیم؟» را تشریح کنم. یادداشت حاضر، به توضیح پرسشی مرتبط (که ضلع دوم مثلث انتخابات به‌شمار می‌رود) اختصاص دارد: «به چه رأی می‌دهیم؟» که خود‌به‌خود به پرسش متناظرش یعنی «به چه رأی نمی‌دهیم؟» نیز خواهد پرداخت. گفته شد که در نظام‌های مردم‌سالار، مشروعیت نظام...ادامه مطلب

با نزدیک شدن به انتخابات مجلس شورای اسلامی در اسفندماه امسال، بار دیگر به  و تدریج گفتگو درباره شرکت یا عدم شرکت در آن، در میان بازیگران عرصه سیاست، و نه لزوماً مردم، در گرفته است. من هم به عنوان یک شهروند، و نیز یک متعلم و معلم فلسفه سیاسی، مایل هستم دیدگاه خود را در ساده‌ترین صورتبندی ممکن بیان کنم، هرچند برخی از نکاتی که مطرح خواهم کرد را بیش از این نیز گفته‌ام. در سه یادداشتی که ملاحظه خواهدشد، سعی می‌کنم به سه...ادامه مطلب

  سیدعلیرضا حسینی‌بهشتی  استاد علوم سیاسی دانشگاه تربیت مدرس حضرت علی(ع)، قهرمان مبارزه با امپراطوری دروغ است؛ این شاید مهم‌ترین بُعد از ابعاد این شخصیت ماندگار تاریخ بشریت و شایسته‌ترین میراث او برای زمانه‌ای است که در آن زندگی می‌کنیم؛ زمانه‌ای که دروغ با هزاران زیور و زینت، بر همه عرصه‌های زندگی جوامع انسانی سایه افکنده است. از نخستین روزهای دوره حکومت علی(ع)، ناصحان و سیاست‌پیشگان به دیدارش شتافتند تا...ادامه مطلب

سیدعلیرضا حسینی‌بهشتی اینک بیش از چهل سال از تشکیل شورای انقلاب می‌گذرد؛ شورایی انتصابی که با حکم امام خمینی ابتدا برای ایجاد هماهنگی نهضت در داخل و خارج، و پس از پیروزی انقلاب اسلامی به عنوان نهاد موقت قانونگزاری پدید آمد. نحوه شکل‌گیری شورا بدین ترتیب بود که در سفری که آیت‌الله مطهری و آیت الله‌ دکتر بهشتی در آبان ۱۳۵۷ به فرانسه داشتند و پس از جلسات شور و گفتگوی متعدد با امام خمینی در نوفل لو‌شاتو، تصمیم گرفته...ادامه مطلب

این روزها به چهلمین سال پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران نزدیک می‌شویم و در دیوار شهر به تذکار پیشرفت‌های حاصل چهار دهه حاکمیت دین سالارانه آذین بسته شده است. به‌راستی نیز مردم ما پس از گذشت هزاران سال تجربه تحمل استبداد در داخل و همنشینی با استعمار در خارج، فریادی را که از نجف و سپس نوفل لوشاتو بر علیه نظام ستمشاهی بلند شد فریادی از گلوی خویش دانستند و به اذعان سرشناس‌ترین نظریه‌پردازان انقلاب و تاریخنگاران جنبش‌های...ادامه مطلب

امروز که به یاد میلاد پیامبر رحمت و رأفت و پیشوای راستی و راستگویی به جشن و سرور ایستاده‌ایم، جا دارد به کارنامه خود به عنوان مدعیان پیروی از آن راهنمایان خوشبختی بشر نیک بنگریم و مدعای خود در تبعیت از آن چراغ‌های هدایت را به بوته نقد بسپاریم. انقلاب اسلامی ما در سال ۱۳۵۷، با همه خطاهای کوچک و بزرگی که می‌شد مرتکب نشویم و شدیم، به اعتراف صاحبنظران تاریخ و جامعه‌شناسان انقلاب، مسالمت‌آمیزترین انقلاب تاریخ معاصر...ادامه مطلب

نگاهی به موضع شهید بهشتی در قبال اشغال سفارت آمریکا سه پرسش رایج و مرتبطی که این روزها در کوچه و بازار و در دانشگاه و فضای مجازی با آن مواجه هستم به طور خلاصه بدین قرار است: چه شد که در وضعیت کنونی قرار گرفتیم؟ چه اتفاقی خواهد افتاد؟ چه کار باید کرد؟ در پاسخ به پرسش اول، طبیعی است که سمت و سوی بحث ها و گفتگوها رنگ و بوی واکاوی‌های تاریخی داشته باشد. پاسخ‌هایی که مدت‌هاست توسط صاحبنظران تاریخ، علم سیاست، جامعه‌شناسی...ادامه مطلب

سیدعلیرضا حسینی بهشتی سال گذشته در چند مصاحبه از ضرورت انجام اصلاحات اساسی و ساختاری در قانون اساسی، به عنوان یکی از مهم‌ترین تدبیرهای برون رفت از انسداد سیاسی کنونی، و این که تبعاتش می‌تواند در عرصه‌های مختلف اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی و در نتیجه، در زندگی روزمره مردم بسیار گسترده و سازنده باشد، سخن گفتم. خوشحالم که این روزها، ضرورت انجام این کار برای بسیاری از دلسوزان کشور چنان روشن شده است که برخی نمایندگان...ادامه مطلب

اخیرا متنی با نام بنده منتشر شده که در آن درد دل یکی از هموطنان درباره سخنان رهبری با هیئت دولت که در آن به ماجرای موفقیت ایران در جام جهانی فوتبال اشاره شده آمده است. نمی‌دانم انگیزه نویسنده آن سطور چه بوده است، اما ای کاش آزادی قلم در کشور ما به گونه‌ای بود که هیچ شهروندی مجبور نمی‌شد برای بیان نظرات خویش از عنوان و اسامی دیگران استفاده کند. به هر حال، آنها که نوشته‌های گاه و بی‌گاه من را می‌خوانند می‌دانند که...ادامه مطلب

دکتر علیرضا بهشتی فرزند شهید بهشتی نقدی بر کتاب خاطرات رئیس سابق زندان قصر نوشته که در شرق امروز منتشر شده است. در کشوری مثل کشور ما که تاريخ‌نگاری، به‌ويژه اگر به دوره معاصر مربوط باشد و خاطره‌نگاري، اعم از آنکه خودنگار باشد يا ديگرنگار، سنتي رايج نيست، انتشار هر متنی که بازتاب زمانه از دريچه نگاه هر فردی باشد، براي هر جست‌وجوگری که در پی بازسازی تصويری کامل‌تر از گذشته است، غنيمتی بسیار بزرگ به‌شمار مي‌رود....ادامه مطلب

اغوذ بالله السمیع العلیم من الشیطان الرجیم. بسم الله الرحمن الرحیم، الحمدلله رب العالمین، والصلوة و السلام علی جمیع انبیائه و رسله، و علی سیدنا و مولانا خاتم النبیین، و علی الائمة الهداة من اهل بیته و الخیره من آله و صحبه، والسلام علینا و علی عبادالله الصالحین. ثم الصلوة و السلام علیک یا اباعبدالله، و علی الارواح التی حلت بفنائک، عیلک منا سلام الله ابدا ما بقینا و بقی اللیل و النهار. السلام علی الحسین، و علی علی بن...ادامه مطلب

از 150 سال پیش که مراودات و تعاملات ایرانیان با تمدن جدید غرب، آنان را به فکرِ یافتن برون‌رفت از وضعیت اسفبارشان انداخت، خواسته‌های‌شان در چهار مطالبه ملی تبلور یافت: استقلال، آزادی، عدالت و پیشرفت. شاید درست‌تر باشد بگوییم مطالبه اخیر- یعنی آرزوی پیشرفت در زندگی فردی و اجتماعی همانند دیگر ملت‌ها- شهروند ایرانی را به‌سوی ابزارها و لوازم آن رهنمون شد و عدالت و آزادی را در حاکمیت قانون جست‌وجو کرد تا از رهگذر نوین‌سازی...ادامه مطلب

درگذشت هر انسانی تأسف‌آور است. تصور غمی که بازماندگان بر دل و جانشان احساس می‌کنند، کافی است تا اندوه را بر ذهن و روانت بنشاند. درگذشت برخی اما، تأسف‌بارتر است، چون افزون بر آن، لحظه‌لحظه زندگی‌های کسانی را در پیش چشمانت به نمایش می‌گذارد که انسانیت را با اندیشه و عمل‌شان ترجمه کرده‌اند؛ آن هم در زمانه‌ای که چوب حراج بر انسانیت زده شده است و علم و اخلاق، در تندبادهای حوادث روزمره زندگی اجتماعی و فردی، در پی...ادامه مطلب

نظریه‌های سیاسی هم برآمده از جامعه هستند و هم بر آن اثر می‌گذارند. نظریه‌پردازی در عالم سیاست نه تفننی علمی و منفک از آنچه در زندگی روزمره می‌گذرد، بلکه در رابطه‌ای تنگاتنگ با آن است و نظریه‌پردازان، دغدغه فهم آنچه در پیرامونشان می‌گذرد را دارند؛ چه این پیرامون به شهر و کشوری که در آن زندگی می‌کنند معطوف باشد و چه به عرصه روابط بین‌الملل. تا چند دهه پیش، ورود یک فیلسوف سیاسی به حوزه‌های دیگر علوم سیاسی مانند...ادامه مطلب

حالا که بیش از یک‌هفته از درگذشت جانگداز مرتضی پاشایی، خواننده جوان پاپ کشورمان می‌گذرد، شاید امکان فاصله گرفتن از وقایع و تلاش برای فهم ماهیت آن آسان‌تر باشد. در این یادداشت کوتاه ادعای ارایه تحلیلی جامع ندارم، هرچند شاید بضاعت آن را هم نداشته باشم. بنابراین، چند نکته‌ای را که به نظرم رسیده به طور خلاصه مطرح می‌کنم تا مانند صدها نوشته دیگری که طی این‌مدت‌ کوتاه شاهد انتشارش بوده‌ام، مورد نقد صاحبنظران قرار...ادامه مطلب

  از زمانی که ایرانیان فهمیدند میزان عقب ماندگی‌ آنها از جهان پیرامونشان چنان است که برای دست‌یابی به زندگی متناسب با شأن انسانی‌ نیازمند تحولات بنیادین و اصلاحات اساسی در ساختارهای زیربنایی سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی‌ هستند، تحصیل‌کردگان و روشنفکران نقشی مهم در تحلیل وضع موجود، ترسیم وضع مطلوب، و گهگاهی هم پیشنهاد چگونگی راهیابی از وضع موجود به وضع مطلوب، ایفا کرده‌اند. آنچه روشنفکر ایرانی را به...ادامه مطلب

به یاد فقیه نواندیش، آیت‌الله‌العظمی صانعی در ادبیات شیعه، هرگاه خواسته شده به مجموعه ویژگی‌های اسلام‌شناسانی که در زمان غیبت معصوم (ع) محل مراجعه دین‌داران برای یافتن پاسخ به پرسش‌هایشان در این حوزه هستند اشاره شود، پای صفت «شجاعت» نیز به میان آمده است. از دوران نوجوانی، هرگاه به این صفت در صف دیگر صفات اسلام‌شناس برخورد می‌کردم، به شگفتی می‌افتادم. مگر یک اسلام‌شناس چه می‌خواهد انجام دهد که نیاز به شجاعت...ادامه مطلب