درآمد بدیهی است که هیچ انسان منصف و باوجدانی بیدار نیست که پس از آگاهی نسبت به حوادث و فجایع عاشورای سال ۶۱ هجری غمگین و افسرده نشود. با این همه، باید اذعان کرد در طول تاریخ بشر، حوادثی فجیع‌تر از آن نیز رخ داده و رفتارهایی غیرانسانی‌تر، در کارنامه بشر بر روی زمین به‌وفور ثبت شده است. پس در عین حال که یادآوری حوادث کربلا در هر سال و ذکر مصائبی که بر آن امام همام و خاندان و یاران او رفت کاری بایسته است، اهمیت زنده نگه‌داشتن...ادامه مطلب

معمولاً در ادبیات مربوط به دوره اصلاحات، در توصیف تفاوت حامیان گفتمان اصلاحات با حامیان گفتمان سازندگی، بر تحولی مهم با عنوان اولویت توسعه سیاسی بر توسعه اقتصادی تأکید می‌شود که هدف آن، پررنگ ساختن وجه جمهوریت نظام و تحکیم مردم‌سالاری دینی بود. واقعیت این است که استدلال‌هایی که به‌عنوان پشتوانه این مدعا ارائه می‌شود غالباً از حد کلی‌گویی فراتر نرفته و مورد موشکافی و تجزیه و تحلیل قرار نگرفته است. بر اساس بررسی‌های...ادامه مطلب

مقدمه بیماری‌های همه‌گیر، به‌لحاظ فراگیری‌شان در جوامع بشری، تنها در زندگی فرد مبتلا به بیماری اثر نمی‌گذارند، بلکه پیامدهایی گسترده در قلمروهای گوناگون زندگی اجتماعی، از جمله عرصه سیاست، برجای می‌گذارد. همه‌گیری طاعون در تاریخ میانه اروپا و بلای وبا در سده گذشته کشورمان ایران، نمونه‌های مشهور و معروفی است و پژوهش‌های گسترده در این زمینه به شکل‌گیری آثار علمی مرجعی در مطالعات توسعه و از جمله توسعه سیاسی...ادامه مطلب

در فاصله بیش از سیزده سده از پایان دورة خلافت امام حسن مجتبی (ع) در سال ۴۱ هجری قمری تا پیش از پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران در سال ۱۳۹۹ هجری قمری، مصادف با ۱۳۵۷ هجری شمسی، فترتی طولانی در اندیشه شیعی درباره موضوع عدالت اجتماعی مشاهده می‌شود. بروز این فترت نه از آن رو بوده که نیازی به پاسخ‌یابی به پرسش‌های اساسی دربارة چیستی جامعه و حکومت عادلانه احساس نمی‌شده است، چه اگر چنین بود، شکل‌گیری نهضت‌های عدالت‌خواهانه‌ای...ادامه مطلب

مقدمه: شاید بتوان گفت که پس از نخستین تماس/ مواجهه عمومی ایرانیان با تجدد طی جنگ‌های ایران و روس در دوره پادشاهی فتحعلیشاه قاجار و آگاهی عمومی نسبت به عقب‌ماندگی ایران از دنیای پیرامونش، ایده «پیشرفت» به عنوان اصلی‌ترین آرزوی مردمان این سرزمین و پایدارترین مطالبه ملی جامعه ایرانی باقیمانده است؛ ایده‌ای که بعدها در ادبیات سیاسی کشور با عنوان «توسعه» به‌رسمیت شناخته شد و تحقق آن، هدف اصلی همه دولت‌های ایران...ادامه مطلب

گفتگو برای سیاست شمول سیدعلیرضا حسینی بهشتی  مقدمه هنگامی که جان رالز مسئله اصلی مورد بحث در کتاب لیبرالیسم سیاسی را صورتبندی و مطرح ساخت، در واقع به مهم‌ترین سؤال مطرح در اندیشه سیاسی معاصر اشاره کرد: چگونه ممکن است جامعه باثبات و عادلانه‌ای متشکل از شهروندان آزاد و برابری که عمیقا به واسطه آموزه‌های معقول دینی، فلسفی و اخلاقی از یکدیگر متفاوت هستند در طول زمان مدیدی وجود داشته باشد؟(Rawls, 1393: xxv) شاید بتوانیم صورتبندی...ادامه مطلب

در این سی و شش سالی که دانشجوی علوم سیاسی بوده‌ام، با این پرسش که «یادگیری علوم انسانی مغرب‌زمین به‌طور کلی و علوم سیاسی به‌طور خاص به چه کار ما می‌آید؟»، از طرف افراد گوناگون و با انگیزه‌های مختلف سروکار داشته‌ام. برخی که اساساً دانشگاه را نهادی سراسر غرب‌زده می‌دانند، به‌خصوص علوم انسانی‌اش را، چون علوم پزشکی‌اش را حاضرند (یا بنا به احتیاج مجبورند) به عنوان «علم‌الابدان» در کنار «علم‌الادیان» تحمل کنند....ادامه مطلب

ﭼﻜﻴﺪه: راﺑﻄﻪ ﻣﻄﻠﻮب «ﺧﻮد» و «دﻳﮕﺮی» ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎی ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﻴﻨﺎﺳﻮژگی، روﻳﻜﺮدی اﻧﺘﻘـﺎدی ﺑﻪ ﻣﺪرﻧﻴﺘـﻪ اﺳـﺖ و ﺑـﻪ دﻓـﺎع از اﻧﺴـﺎن در ﻣﻘﺎﺑـﻞ ﺳـﻴﻄﺮه ﻋﻘـﻞ اﺑـﺰاری ﻣـﺪرن می ﭘﺮدازد . اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع از ﺳﻮی ﻣﺘﻔﻜﺮان ﻓﻠﺴـﻔﻪ وﺟـﻮدی اراﺋـﻪ ﺷـﺪه و « ﻣـﺎرﺗﻴﻦ ﺑﻮﺑﺮ»، ﺻﻮرت ﺑﻨﺪی ﻧﺴﺒﺘﺎً  روﺷنی از آن اراﺋـﻪ ﻣـی ﻛﻨـﺪ .  ﺑﺮرﺳـی اﻳـﻦ ﻣﻮﺿـﻮع در ﺗﻔﻜﺮات ﻧﻮاﻧﺪﻳﺸﺎن دﻳﻨی ﻛﻪ...ادامه مطلب

در این سی و شش سالی که دانشجوی علوم سیاسی بوده‌ام، با این پرسش که «یادگیری علوم انسانی مغرب‌زمین به‌طور کلی و علوم سیاسی به‌طور خاص به چه کار ما می‌آید؟»، از طرف افراد گوناگون و با انگیزه‌های مختلف سروکار داشته‌ام. برخی که اساساً دانشگاه را نهادی سراسر غرب‌زده می‌دانند، به‌خصوص علوم انسانی‌اش را، چون علوم پزشکی‌اش را حاضرند (یا بنا به احتیاج مجبورند) به عنوان «علم‌الابدان» در کنار «علم‌الادیان» تحمل کنند....ادامه مطلب

چکیده: پیدایش امواج چندفرهنگی گرایی در دهه های اخیر، این پرسش را به میان آورده است که با اذعان به گوناگونی فرهنگی در میان جوامع مختلف، آیا هنوز هم می توان صرف نظر از تفاوت های فرهنگی عمیقی که میان آنان وجود دارد از مفاد اعلامیه ی حقوق بشر به مثابه حقوقی برای همه ی انسان ها به عنوان اصول عام و جهانشمول نام برد یا خیر؟ در صورتی که تفاوت های فرهنگی بین انسان ها نشانگر تفاوت موجود میان هویت های بشری باشد، اعلامیه ی حقوق...ادامه مطلب

  من عمل صالحا من ذکر او انثی فلنحنیینه حیوه طیبه و لنجزینهم اجرهم باحسن ماکانوا یعملون (نحل، 97) سرآغاز سخن پرسش های مهمی که این روزها به صدایی بلند یا به زمزمه مطرح می شود از این دست است: به راستی حاصل تلاش مستمر مصلحان این مرز و بوم طی سال های متمادی چه بوده است؟ مگر مرور تاریخ یکصدساله اخیر مردم ما چیزی جز توالی کوشش برای اصلاح وضعیت موجود و تلاش برای تحقق مطالبات ملی مانند استقلال، آزادی، عدالت و پیشرفت و پرداخت...ادامه مطلب

شاید بتوان گفت که اینک که کار مستندسازی تاریخچه اتحادیه انجمن های اسلامی دانشجویان در اروپا از سال 1344 که تأسیس شد تا سال 1360 که نخستین مرحله از فعالیت های آن به پایان رسید به پنجمین مجلد خود رسیده است، جایگاه تاریخی و دامنه اثرگذاری آن تلاش ها هم برای مخاطبان امروز و هم برای همراهان دیروز تا حدود زیادی آشکار شده باشد. واقعیت این است که کنش های جمعی مردم ایران که فرازهایی مانند جنبش مشروطه خواهی، نهضت ملی شدن صنعت نفت...ادامه مطلب

چکیده: سابقه ی حقوق شهروندی را شاید بتوان به نخستین مراحل شکل گیری دولت- شهرها در گذشته های دور باز گرداند. تحولات اجتماعی و فرهنگی گسترده در دو دهه ی پایانی قرن بیستم و دو دهه ی آغازین قرن بیست و یکم، به پیدایش مفهوم چندگانگی فرهنگی منجر شد و در پی آن، مباحث متنوعی درباره ی ضرورت بازشناخت مفاهیمی مانند «خویشتن» و «هویت» و پیامدهای اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و حتی اقتصادی آن پدید آمد. یکی از محورهای مهم این دسته از مباحث،...ادامه مطلب

  در سخنرانی که شهید آیت الله دکتر بهشتی در سال 1358 در توضیح اصول و مبانی قانون اساسی ایراد کرد، آن را «منشور انقلاب اسلامی» نامید. این از آن جهت بود که مواد قانون اساسی که در همان سال با مشارکت بیش از هفتاد تن از خبرگان منتخب مردم که هر یک در زمینه ای تخصص داشتند تدوین شد، تبلور مطالبات مردم ایران در طول نهضت های آزادیخواهانة معاصرشان بود: قانون اساسی در بخش های مختلف خود، بر آزادی، استقلال، عدالت و پیشرفت تکیه کرده...ادامه مطلب

سید علیرضا حسینی بهشتی[i]، مهدی شفیعی پور[ii] چکیده:   مقدمه مشروطه، جنبشی معطوف به تحدید قدرت استبدادی به یاری مفاهیم و اندیشه هایی بوده است که پیش تر از سوی متفکرین و روشنفکران ایرانی در آثار و مکتوبات مختلفی بیان شده بود. مفاهیم و آموزه های جدیدی همچون قانون، آزادی و برابری، از سرآمدان مفاهیم و اصطلاحات جدیدی تلقی می شدند که با دستگاه مفاهیم سنتی تشکیل دهندۀ نظم اجتماعی و سیاسی قدیم به مجادله برمی خاستند. نتیجۀ...ادامه مطلب

از زمان اولین تماس های جامعه ایرانی با دنیای متجدد تاکنون و در پی تلاش برای خروج از عقب ماندگی و دستیابی به پیشرفت، مطالبه ملی عدالتخواهی در کنار آزادیخواهی و استقلال طلبی، به عنوان راهکارهای رسیدن به جامعه ای توسعه یافته مطرح شده است. درست است که این مطالبات ابتدا توسط نخبگان و روشنفکرانی که خواستار اصلاح نظام بودند آغاز شد و بعد از آن عالمان آزادیخواه نیز به حمایت از آن برخاستند و سرانجام در نهضت مشروطه خواهی به...ادامه مطلب

Seyed Ali Reza Hosseini Beheshti   (PhD) Senior Lecturer at the Department of Politics, Tarbiat Modares University Over the last two decades or so, the recognition of the ever existing cultural diversity of human societies and different cultural communities has received the attentions it deserves. We observe nowadays various arguments for theorizing the demand for the recognition of equal respect towards differences which for a long time had been ignored, or considered unimportant or arbitrary. Traditionally, cultural differences had been understood as a sort of commitment characterized as conservative and considered subject to assimilatory policies. Although to some extent such arguments involve explaining the nature of such diversity and...ادامه مطلب

Seyed Ali Reza Hosseini Beheshti* Since the last two decades of the last century, the American society has witnessed a social movement called multiculturalism. In Terence Turner’s words, [t]he term has come to be used primarily in connection with demands on behalf of black and other minority groups for separate and equal representation in college curricula and extra-academic cultural programs and events. It also has assumed more general connotations as an ideological stance towards participation by such minorities in national cultures and societies and the changing nature of national and transnational cultures themselves. As a code of word for minority demands for separate recognition in academic and other cultural institutions, multiculturalism...ادامه مطلب